Dnia 7 listopada 2014 r. w Dzienniku Ustaw zostały opublikowane dwa ważne z punktu widzenia transpozycji Dyrektywy IED rozporządzenia Ministra Środowiska: rozporządzenie w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów oraz rozporządzenie w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody. Z chwilą ich wejścia w życie stracą moc obecnie obowiązuje rozporządzenia (rozporządzenie dotyczące standardów emisyjnych z 22 kwietnia 2011 r. i rozporządzenie pomiarowe z 4 listopada 2008 r.). Są to dwa nowe akty wykonawcze do obowiązującej od 5 wrześni 2014 r. ustawy Prawo ochrony środowiska.

Znowelizowana ustawa w art. 3 pkt. 33 definiuje standardy emisyjne jako dopuszczalne wielkości emisji zanieczyszczeń do środowiska. Obowiązują one jako kryterium do ustalenia poziomu dopuszczalnej emisji w pozwoleniu zintegrowanym i jest to nadrzędny warunek korzystania ze środowiska, jaki organ ustala w pozwoleniu. Najnowsze zmiany dotyczyć będą operatorów pięciu typów instalacji:

• spalania paliw,
• urządzeń i instalacji spalania i współspalania odpadów,
• przeróbki azbestu,
• produkcji dwutlenku tytanu,
• instalacji rozpuszczalnikowych, z których uwalniane są LZO

W porównaniu z poprzednim rozporządzeniem, nowe przepisy wprowadzają wymagania emisyjne nie tylko dla instalacji spalania lub współspalania odpadów, ale także dla urządzeń, w których realizowany jest ten proces.

Do rozdziału 2 rozporządzenia przeniesione są postanowienia dyrektywy 2001/80/WE

Standardy emisyjne ustala się dla stacjonarnych urządzeń technicznych, w których następuje proces spalania paliw w celu wytworzenia wyłącznie energii, o nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 1 MW oraz dla turbin gazowych, dla których decyzje o pozwoleniu na budowę wydano po dniu 30 czerwca 2002 r., lub które zostały oddane do użytkowania po dniu 27 listopada 2003 r., z wyjątkiem turbin gazowych usytuowanych na platformach wiertniczych.

Nie ustala się standardów emisyjnych dlaźródeł, w których produkty spalania są wykorzystywane bezpośrednio w procesach wytwórczych,w tym w szczególności:

• źródła, w których produkty spalania są wykorzystywane do ogrzewania, suszenia lub innej obróbki przedmiotów lub materiałów;
• źródła wtórnego spalania przeznaczone do oczyszczania gazów odlotowych poprzez spalanie, nieeksploatowane jako niezależne źródła spalania paliw;
• źródła do regeneracji katalizatorów w krakowaniu katalitycznym;
• źródła do konwersji siarkowodoru w siarkę;
• reaktory używane w przemyśle chemicznym;
• źródła do opalania baterii koksowniczych;
• nagrzewnice Cowpera;

Nie ustala się również standardów emisyjnych dla stosowanych do napędu instalacji silników Diesla, silników benzynowe lub gazowe, włącznie z turbinami gazowymi.

Zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym standardów emisyjnych, organ będzie zobligowany do przeglądu wszystkich pozwoleń zintegrowanych dla instalacji, których rozporządzenie dotyczy. Organ, (może, ale nie musi) wszcząć postępowanie w przedmiocie cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia zintegrowanego na okoliczność zmiany kryterium oceny i zmiany wymagań prawnych. Wszystko to ma na celu ustalenie czy dana instalacja spełnia wymagania nowych kryteriów czy też nie. W przypadku gdyby nie spełniała, to organ ma obowiązek cofnąć pozwolenie bez odszkodowania (art. 195 POŚ). Jeżeli jednak instalacja, spełnia kryteria, zgodnie z nowymi przepisami, organ ograniczy pozwolenie – czyli je zmieni ustalając nowe poziomy emisji w nawiązaniu do tego co wynika z nowego rozporządzenia o standardach emisyjnych. Zmiana pozwolenia zintegrowanego nie musi nastąpić tylko
z inicjatywy organu, operator instalacji może również wystąpić do organu z wnioskiem o zmianę pozwolenia zintegrowanego. Kluczowe jest jednak to, że jeżeli podmiot odpowiedzialny za instalacje sam nie wysunie takiej inicjatywy to zrobi to organ.

Opisywane rozporządzenie, nie będzie obowiązywało operatora instalacji z mocy prawa, ale wtedy gdy standard zostanie przeniesiony do jego pozwolenia zintegrowanego. Regułą jest, że nie egzekwuje się dotrzymywania standardu emisyjnego w stosunku do podmiotu, od którego wymaga się pozwolenia zintegrowanego i który działa na jego podstawie. Przyjmuje się, że jeżeli działa na podstawie pozwolenia to jego warunki zostały ustalone z uwzględnieniem wszystkich prawnie obowiązujących kryteriów.

Jak wygląda ustalanie wielkości dopuszczalnej emisji w pozwoleniu zintegrowanym? Otóż, zgodnie z art. 144 ust. 4 POŚ, priorytetowym kryterium są standardy jakości powietrza. Nikt nie dostanie pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrze ani pozwolenia zintegrowanego, jeżeli nie wykaże przed organem, że eksploatowana instalacja nie powoduje naruszenia standardów jakości powietrza poza terenem, do którego ma tytuł prawny. Dopuszcza się więc przekroczenia standardów na terenie zakładu lecz nie poza jego granicami. Naruszenie którekolwiek ze standardów skutkuje odmową wydania pozwolenia.

Kluczowe zmiany, jakie wnosi nowe rozporządzenie w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody dotyczą m.in. prowadzenia pomiarów emisji do powietrza dla poszczególnych źródeł. Obecnie ciągłe i okresowe pomiary emisji do powietrza prowadzi się, dla instalacji i urządzeń spalania paliw i współspalania odpadów. Okresowe pomiary emisji do powietrza, prowadzi się co najmniej raz na sześć miesięcy, a przez pierwszy rok eksploatacji instalacji i urządzenia spalania paliw i współspalania odpadów – co najmniej raz na trzy miesiące.

Zgodnie z najnowszymi przepisami ciągłe lub okresowe pomiary emisji do powietrza prowadzi się dla następujących źródeł spalania paliw:

• określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 146 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, zwanej dalej „ustawą", w tym turbin gazowych, bez względu na datę wydania decyzji o pozwoleniu na budowę lub oddania turbiny do użytkowania,
• silników Diesla,
• kotłów odzysknicowych w instalacjach do produkcji masy celulozowej, które wymagają pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwolenia zintegrowanego.

Ciągłe pomiary emisji do powietrza prowadzi się dla wymienionych wyżej źródeł o nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 100 MW. Nowe rozporządzenie dodaje w tym punkcie również wyłączenie, zgodnie z którym ciągłe pomiary emisji dla źródła nie są wymagane, jeżeli czas użytkowania źródła, liczony od dnia wejścia w życie rozporządzenia, nie przekroczy 10000 godzin. Wówczas dla tego źródła pomiary prowadzi się w sposób okresowy, stosując metodyki referencyjne, określone w załącznikach do rozporządzenia (§ 11 ust. 1 pkt 2).

Warto tu wspomnieć również o §14 ust.1 rozporządzenia, który jest przepisem przejściowym dotyczącym instalacji, którym pozwolenie na budowę wydano przed dniem 7 stycznia 2013 r. lub wniosek o wydanie takiego pozwolenia złożono przed tym dniem i zostały oddane do użytkowania nie później niż w dniu 7 stycznia 2014 r. Wówczas ciągłe pomiary emisji do powietrza dla takich źródeł, prowadzi się do 31 grudnia 2015 r., jeżeli suma nominalnych mocy cieplnych źródeł, z których gazy odlotowe odprowadzane są do powietrza przez wspólny komin, jest nie mniejsza niż 100MW. W ustępie 2 zawarte są wyłączenia dla przepisu przejściowego.

Zmiany zaszły również w przedmiocie pomiarów prowadzonych okresowo. Okresowe pomiary emisji do powietrzatak jak do tej poryprowadzi się dwa razy w roku, raz w sezonie zimowym (październik-marzec) oraz raz w sezonie letnim (kwiecień-wrzesień). W przypadku źródła pracującego sezonowo w okresie nieprzekraczającym sześciu miesięcy, pomiary emisji do powietrza prowadzi się raz w roku w okresie pracy tego źródła.

Rozporządzenie wprowadza okresowe pomiary emisji rtęci (co najmniej raz w roku) dla źródeł o nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 50 MW, opalanych węglem kamiennym lub brunatnym i objętych standardami emisyjnymi. Dotyczy to:źródeł o łącznej nominalnej mocy cieplnej nie mniejszej niż 50 MW (przy ustalaniu łącznej nominalnej mocy cieplnej źródeł nie uwzględnia się źródeł o mocy mniejszej niż 15 MW); dla źródeł, dla których pozwolenie na budowę wydano przed dniem 7 stycznia 2013 r. lub dla których wniosek o wydanie pozwolenia na budowę złożono przed tym dniem, a źródła zostały oddane do użytkowania nie później niż w dniu 7 stycznia 2014 r., pomiary te będą wymagane od dnia 1 stycznia 2016 r. Pomiary należy wykonać według metody referencyjnej – manualnej zgodnej z normą PN-EN 13211 lub instrumentalnej zgodnej z normą PN-EN 14884 rozszerzonej o oznaczenie Hg w fazie stałej zgodnie z PN-EN 13211.

I jeszcze kilka zmian i przypomnień dotyczących pomiarów ciągłych opisane w pouczeniu do załącznika 1 – źródła spalania paliw – pomiary ciągłe

1. W przypadku turbin gazowych metodyką referencyjną dla NOx jest metoda chemiluminescencyjna lub inna metoda zgodna z normą ISO-11042-1 i normą ISO 11042-2.

2. W przypadku konieczności dotrzymania określonego stopnia odsiarczania pomiary ciągłe powinny być uzupełnione okresowymi pomiarami zawartości siarki w paliwie.

3. Systemy do ciągłych pomiarów emisji do powietrza podlegają procedurom zgodnym z normą PN-EN 14181, zapewniającym odpowiedni poziom jakości, w tym co najmniej raz w roku kontroli za pomocą pomiarów równoległych prowadzonych przy użyciu innych systemów z zastosowaniem następujących metodyk referencyjnych: dla pyłu zgodnie z normą PN-Z-04030-7 lub normą PN-EN 13284-1, dla SO2 zgodnie z normą PN-EN 14791 lub alternatywną metodą instrumentalną spełniającą wymagania normy PN-ISO 7935, dla NOx zgodnie z normą PN-EN 14792, dla CO zgodnie z normą PN-EN 15058, dla O2 zgodnie z normą PN-EN 14789.

4. Systemy do ciągłych pomiarów emisji do powietrza podlegają zgodnie z normą PN-EN 14181 pełnej procedurze kalibracji i walidacji w przypadku:

- systemów nowo-instalowanych,
- systemów istniejących – co najmniej raz w ciągu pięciu lat,
- każdej większej zmiany w pracy instalacji spalania paliw i większych zmian lub napraw systemów istniejących.

5. Wymagania normy PN-EN 14181 w zakresie procedury QAL 3 stosuje się od dnia 01.01.2016 r.

6. Wartości przedziału ufności dla pojedynczego wyniku pomiaru określa się zgodnie z normą PN-EN 14181, przyjmując, że 95% wartości przedziału ufności pojedynczego wyniku pomiaru nie powinno przekraczać następujących wartości wyrażonych w procentach standardu emisyjnego:

- 20 % – w przypadku dwutlenku siarki i tlenków azotu;
- 30 % – w przypadku pyłu całkowitego;
- 10 % – w przypadku tlenku węgla

7. Zatwierdzone wartości średnie jednogodzinne i średnie dobowe stężeń substancji, w przypadku następujących źródeł spalania paliw:

- źródeł nowych – w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 146 ustawy – Poś,
- źródeł istniejących – dla których wniosek o wydanie pozwolenia na budowę złożono po dniu 26 listopada 2002 r. lub które zostały oddane do użytkowania po dniu 27 listopada 2003 r., źródeł istotnie zmienionych po dniu 27 listopada 2003 r. i turbin gazowych, dla których pozwolenie na budowę wydano po dniu 30 czerwca 2002 r. lub które zostały oddane do użytkowane po dniu 27 listopada 2003 r.,
- od dnia 1 stycznia 2016 r. – dla pozostałych źródeł istniejących

określa się na podstawie ważnych pomiarowych wartości średnich jednogodzinnych po odjęciu wartości przedziału ufności określonego w pkt 6 załącznika.

8. W każdym dniu, w którym więcej niż pięć średnich jednogodzinnych wartości stężeń którejkolwiek substancji jest nieważnych z powodu niesprawności lub konserwacji systemu do ciągłych pomiarów emisji, pomiary są unieważniane. Jeżeli w ciągu roku kalendarzowego wystąpi więcej niż 10 dni, w których pomiary zostaną unieważnione z powodu niesprawności lub konserwacji systemu do ciągłych pomiarów emisji, to prowadzący instalację lub urządzenie podejmuje działania w celu zwiększenia niezawodności pracy tego systemu i informuje WIOŚ o podjętych działaniach.

Zasygnalizowaliśmy tu jedynie naszym zdaniem najistotniejsze zmiany, na które warto zwrócić uwagę. Opisane rozrządzenia wchodzą w życie po 14 dniach od ich opublikowania w Dzienniku Ustaw.

W celu rozwinięcia zagadnienia zapraszamy do lektury rozporządzeń lub do udziału
w organizowanych przez nasz szkoleniach i konferencjach PSLE.

Autor wpisu:

Ekspert Grupy CE2